De Hoge Raad heeft op 3 juni 2016 duidelijkheid verschaft. In die zaak werd de afnemer (Revadap) gefinancierd door Rabobank. Pandrechten werden gevestigd op alle huidige en toekomstige inventaris en voorraden, inclusief (volgens de algemene voorwaarden voor verpanding) de voorwaardelijke eigendom van deze zaken. Revadap kocht van Meteor een teeltsysteem, welk systeem werd geleverd onder eigendomsvoorbehoud. De koopprijs werd niet volledig betaald. Vervolgens wordt Revadap failliet verklaard. Na datum faillissement wordt Meteor door Rabobank betaald en Rabobank verhaalt zich uit hoofde van haar pandrecht op het teeltsysteem. Rabobank stelt zich op het standpunt dat zij rechtsgeldig een pandrecht heeft gevestigd dat door de slotbetaling aan Meteor onvoorwaardelijk is geworden. Aan (uiteindelijk) de Hoge Raad de vraag of Rabobank het bij het rechte eind heeft.
Voorwaardelijk eigendomsrecht
De Hoge Raad oordeelt in het voordeel van Rabobank. Bij levering onder eigendomsvoorbehoud ontstaat onmiddellijk een ‘voorwaardelijk eigendomsrecht’. De uitgroei tot een onvoorwaardelijk eigendomsrecht is uitsluitend nog afhankelijk van de vervulling van de opschortende voorwaarde (betaling). Dit voorwaardelijke eigendomsrecht kan worden bezwaard met een pandrecht. Daarmee ontstaat een onvoorwaardelijk pandrecht op het voorwaardelijk eigendomsrecht. Het voorwaardelijke eigendomsrecht wordt onvoorwaardelijk door betaling, wat ook na faillissementsdatum nog kan plaatsvinden. Ook Rabobank kon daartoe dus overgaan en er daarmee voor zorgen dat zij zich alsnog op het teeltsysteem kon verhalen.
Voor financiers: controleer uw financieringsdocumenten
Voor financiers en leveranciers is het een interessant arrest. Financiers hebben – ook na faillissement – de mogelijkheid om leveranciers van hun schuldenaar te betalen. Mogelijk kan de financier vervolgens meer opbrengst uit hoofde van de zekerheden realiseren: van geval tot geval kan worden beoordeeld of betaling van een leverancier tot meerwaarde kan leiden. Wel dient de financier rekening te houden met de positie van andere schuldeisers, zoals de Belastingdienst in geval van verpande inventaris (bodemzaken). Het verdient daarnaast opmerking dat het arrest van de Hoge Raad er niet zonder meer toe leidt dat iedere pandakte pandrechten doet ontstaan op (ook) de voorwaardelijke eigendomsrechten, die ontstaan na levering onder eigendomsvoorbehoud. In dit geval kon Rabobank een beroep doen op haar algemene voorwaarden, waarin uitdrukkelijk is opgenomen dat ook alle voorwaardelijke eigendomsrechten worden verpand. Hoe ver het pandrecht strekt, zal dus nog altijd afhangen van de inhoud van de financierings- en zekerhedendocumentatie én de uitleg daarvan. Voor financiers dus het devies om hierop bedacht te zijn bij het opstellen en/of bij het periodiek controleren van hun financieringsdocumentatie.
Heeft u een vraag over dit artikel? Of vraagt u zich af of uw financieringsdocumentatie wel volstaat en nog up-to-date is? Neem dan contact op met Paul Passenier.
