Aangifte: rechten en plichten (spoiler: gaat niet over de fiscus)

Aangifte weigeren? Het zou natuurlijk leuk zijn als de belastingdienst dat deed maar als je slachtoffer bent van een strafbaar feit zoals een aanval door een agressieve hond, is het erg frustrerend om door de politie te worden weggestuurd.

Honden, meestal “Hoog-Risico honden” hebben de dubieuze eer om regelmatig het nieuws te halen met aanvallen op mens en dier. De frequentie en ernst daarvan zijn al erg genoeg. Nog erger is dat de overheid de andere kant uit kijkt met als reden dat er ‘geen cijfers’ zouden zijn. Na veel dure rapporten heeft de verantwoordelijke minister (LNV) een paar jaar gelden bedacht dat er een ‘meldpunt’ moet komen, vooralsnog is dat er nog steeds niet. Als het er ooit komt betekent dat feitelijk: ga lekker door met slachtoffers maken, pas na nog weer jarenlang leed gaan we misschien eens kijken naar maatregelen. En dat terwijl een ‘meldpunt’ al meer dan 100 jaar gewoon in de wet staat: aangifte van een strafbaar feit. De makkelijkste manier om cijfers te verzamelen is te zorgen dat aangiftes van aanvallen door de politie worden geregistreerd. En laat dat nu precies zijn wat er niet gebeurt.[1] Slachtoffers worden door de politie weggestuurd met de meest vreemde redenen, waaronder bijvoorbeeld:

“Dan had u maar niet moeten proberen uw hond te redden door ertussen te springen”.

Oh? Dus als de buurtwinkelier wordt overvallen en ik ertussen spring, zijn de overvallers niet strafbaar om mij in elkaar te slaan?

“U kunt geen aangifte doen bij de eerste aanval”.

De wet stelt die eis (uiteraard) niet. Ook een eerste strafbaar feit is strafbaar. Hoe kun je bovendien weten of het de eerste is, als je de eerste nooit opschrijft?

“Een aanval op een dier telt niet mee”.

Voor notoire dierenhaters zal dat wel zo zijn, maar wettelijk is het echt niet waar.

“De wet tegen gevaarlijke dieren is er alleen voor gifslangen”.

Niet waar. Het wetsartikel (waarover verderop meer) gaat over alle dieren. Gifslangen. Krokodillen. Vogelspinnen. Honden.

“Het is een civiele zaak”.

Klopt. Dat is het OOK, maar dat sluit een strafrechtelijke procedure niet uit. Het slachtoffer zal zeker schadevergoeding willen en daarvoor waarschijnlijk de lastige, trage en dure civielrechtelijke molen in moeten. Is daar geen uitweg uit? Jawel! Bij strafrechtelijke vervolging kan het slachtoffer zich voegen, en bij veroordeling in ieder geval een aanzienlijk deel van de schade vergoed krijgen via de strafrechter.[2]

Hoe zit het wettelijk?

Het niet onder controle houden van een gevaarlijk dier is strafbaar gesteld in artikel 425 lid 2 Wetboek van Strafrecht. Weliswaar valt dit slechts onder de overtredingen, mens of dier aan gort scheuren is geen misdrijf, maar toch, het is een strafbaar feit. De Memorie van Toelichting dateert uit een tijd dat hondsdolheid nog voorkwam en vechthonden nauwelijks. Dat is nu andersom maar de tekst is duidelijk:

‘Terwijl in no. 1 alle dieren bedoeld zijn, die op menschen kunnen worden aangehitst, is no. 2 beperkt tot die dieren, die gevaarlijk zijn. Gevaarlijk is elk dier, waarvan schade voor lijf of goed te duchten is. Daarbij maakt het geen verschil, of deze eigenschappen aan alle exemplaren van die soort of alleen aan het corpus delicti eigen was, en evenmin of men met eene voortdurende eigenschap of met eene ziekte te doen heeft. Ook kwaadaardige of dolle honden zijn dus in de bepaling begrepen.’

De houder van een gevaarlijke hond begaat een strafbaar feit als die hond ernstige schade veroorzaakt.  Eenieder die kennis draagt van een strafbaar feit, dus ook en vooral het slachtoffer, mag daarvan aangifte doen bij het ‘bevoegd gezag’ (art. 161 Wetboek van Strafvordering). De kennis van het strafbare feit moet wel ‘direct’ zijn; dus geen hearsay van de buurvrouw van de neef van de groenteboer. Vaak genoeg oordeelt de politie dan al dat er niets mee wordt gedaan, of gooit het OM de zaak in de la. Tegen dat laatste kan dan weer worden geklaagd met een ‘artikel 12 -procedure’ bij het Gerechtshof  (art. 12 Wetboek van Strafvordering).[3]
Niet alleen is het niet aan de politie om te beoordelen of er wel of geen sprake is van een strafbaar feit, dat moet de rechter uiteindelijk doen, maar het is bovendien onjuist. Meer dan eens heeft de Hoge Raad aangegeven dat de strafrechtelijke kwalificatie ‘gevaarlijk’ niet beperkt is tot honden die al eerder en vaker slachtoffers hebben gemaakt, en ook niet beperkt is tot honden die alleen mensen tussen de kaken nemen; ook honden die andere dieren aanvallen tellen mee als ‘gevaarlijk’. Zoals al gezegd, kan het (baasje van het) slachtoffer via de strafrechtelijke procedure proberen een deel van de schade vergoed te krijgen en dat bespaart het slachtoffer een lange, moeilijke civiele procedure. [4]

Daarnaast kunnen Officier van Justitie en/of de strafrechter een gedragsaanwijzing cq bijkomende maatregel opleggen, zoals een muilkorfplicht die dan landelijk geldt, of besluiten de hond in beslag te nemen en te laten euthanaseren. Dat geeft altijd herrie bij de agressieve hondenlobby, maar bij honden die zware schade veroorzaken hebben we het over veiligheid van mens en dier. Potentiële slachtoffers kunnen zichzelf niet beschermen of wapenen tegen een aanval, daarom is dat een overheidstaak. In dat licht zou een beleid waarbij een hond die zware schade aanricht- maakt niet uit welk ras –  uit de maatschappij wordt verwijderd goed te verdedigen zijn boven de huidige lankmoedigheid bij justitie.

Gemeen-te

Een veelgehoord excuus is ook dat “de gemeente” een gevaarlijke hond moet aanpakken. Bedoeld wordt de in de APV opgenomen mogelijkheid voor de burgemeester of het college van B&W (dat verschilt per APV) om een individuele hond aan te wijzen als gevaarlijk of hinderlijk, en daaraan een aanlijn- en/of muilkorfverplichting te koppelen.  Helaas geldt die verplichting dan alleen in de betreffende gemeente, dus de bijtgrage hond kan elders gewoon doorgaan met schade aanrichten, terwijl strafrechtelijke maatregelen landelijk gelden. Een gemeentelijke aanpak staat strafrechtelijke vervolging van de eigenaar niet in de weg, tenzij de maatregelen elkaar zouden tegenspreken. Dat is met overleg op te lossen, en niet met het weigeren van het opnemen van een aangifte.

Tips

Voor slachtoffers:

Bent u slachtoffer van een aanval door een hond (of een ander gevaarlijk dier), of is uw dier dat? Zet die aangifte door, het is hard nodig. Voor de registratie, voor aanpak van de dader en voor de snelste route naar een bijdrage in uw schade. Komt u er niet uit? Schakel een advocaat in, en/of vraag uw rechtsbijstandsverzekeraar om hulp. Het loont de moeite en dit is wat je noemt uw goed recht. Honden moeten gewoon veilig zijn.

Zorg voor voldoende bewijs. Foto’s, films, namen en telefoonnummers van getuigen zijn allemaal erg belangrijk.
Zet de aangifte door. Print desnoods de wetsartikelen en onderstaande links uit.
Voeg u als slachtoffer in de strafzaak en eis schadevergoeding. Zorg voor een lange adem en doorzettingsvermogen. Stuur ons een mail op dierenrecht@bvdv.nl, dan kunnen wij aan het eind van 2022 laten zien hoe vaak dit toch nog voorkomt.

Voor artsen en dierenartsen:

Wijs cliënten op deze mogelijkheid als hun dier is aangevallen, zodat zij uw rekening op de dader kunnen verhalen.

Slachtoffers van ernstige hondenbeten kunnen hun verhaal kwijt aan dierenrecht@bvdv.nl

Humaan chirurgen die menselijke slachtoffers van hondenaanvallen hebben behandeld wordt dringend verzocht dit te registreren het bij hen reeds bekendgemaakte meldpunt. Mocht u hier niet mee bekend zijn, mail ons dan op dierenrecht@bvdv.nl dan helpen wij u verder.

Voor politie en OM:

Neem aangifte op en vervolg in ieder geval de eigenaren van honden die zware schade veroorzaken.. Maak beleid waarbij iedere hond die dusdanige schade veroorzaakt dat het slachtoffer op de operatietafel belandt, en/of overlijdt, uit de maatschappij wordt verwijderd. Slachtoffers zijn belangrijker dan daders.

 

[1] Bijvoorbeeld recent: https://www.rtlnieuws.nl/nieuws/nederland/artikel/5273988/doniniques-hondje-doodgebeten-aangifte

[2] Onder meer: Hof Amsterdam 12 april 2019, ECLI:NL:GHAMS:2019:1305, waarin de eigenaar van de vechthond werd veroordeeld tot een boete, 3 weken voorwaardelijke gevangenisstraf en schadevergoeding aan het slachtoffer van meer dan EUR 4000,-

[3] Zie https://www.rechtspraak.nl/Organisatie-en-contact/Rechtsgebieden/Strafrecht/Procedures/paginas/klacht-niet-vervolgen-strafbaar-feit.aspx voor de procedure. Een advocaat kan hierbij helpen.

[4] Zie onder meer: HR 10 maart 1992, NJ 1992/571, Hoge Raad 15 december 2015, ECLI:NL:HR:2015:3579, NJ 2016/43, Hoge Raad 30 januari 2018 ECLI:NL:PHR:2018:106.