In een zaak die recent is voorgelegd aan de Hoge Raad is geoordeeld dat een schuldenaar, in de periode dat zijn schuldeiser hem verhindert te betalen, geen contractuele rente verschuldigd wordt.
Een schuldeiser die ervoor zorgt dat zijn schuldenaar de tussen hen gesloten overeenkomst niet kan nakomen, komt in zogenoemd schuldeisersverzuim. Door schuldeisersverzuim eindigt het verzuim van de schuldenaar, en kan een schuldeiser o.a. de overeenkomst niet (meer) ontbinden. Maar ben je als schuldenaar wel rente verschuldigd over een vordering, als de schuldeiser jou verhindert deze vordering te voldoen?
De situatie lag als volgt. Een verkoper en koper hadden afgesproken dat een woning pas eigendom werd van koper nadat deze laatste de koopprijs had betaald. Partijen spreken daarnaast af dat koper 7% rente verschuldigd was aan verkoper over (het onbetaalde deel van) de koopsom. Zoals wel vaker, raakten partijen in onmin. Koper vordert dat verkoper de woning aan hem moet leveren als hij de nog openstaande koopsom inclusief rente voldoet. Verkoper wil hier niet aan meewerken.
Verkoper verhindert hiermee dat koper zijn deel van de overeenkomst na kan komen. Kortom, de verkoper verkeert in schuldeisersverzuim. De wet bepaalt onder meer dat deze situatie verzuim van de schuldenaar beëindigt, en dat de schuldenaar/koper evenmin (nog) in verzuim kan raken. De wettelijke regeling strekt er dus toe de nadelen weg te nemen voor een schuldenaar als de schuldeiser nakoming verhindert. De Hoge Raad oordeelt dan ook dat het uitgangspunt is dat een schuldenaar tijdens het schuldeisersverzuim geen contractuele rente verschuldigd wordt. Het is dan immers aan de schuldeiser te wijten dat de schuldenaar zijn verplichting tot betaling nog niet heeft kunnen nakomen. Het is dan redelijk dat niet langer ten laste van de schuldenaar een contractuele rente loopt.
De Hoge Raad plaatst hierbij twee kanttekeningen. Ten eerste kan uit de redelijkheid en billijkheid anders voortvloeien. Ten tweede is het goed mogelijk dat een schuldenaar in de periode van schuldeisersverzuim voordeel (bijv. rente) heeft genoten. Het kan zijn dat de schuldenaar dit voordeel (gedeeltelijk) moet afdragen aan de schuldeiser. Is dat voordeel gelijk aan de contractuele rente, dan schiet de koper met deze uitspraak feitelijk weinig op.
