“Dat doet ie anders nooit hoor!” Over aansprakelijkheid en verzekerbaarheid van huisdieren

Kent u hem nog? Die oude reclame van die verzekeraar waarin de hondenbezitster roept: “Dat doet ie anders nooit hoor!” terwijl haar hond net het laatste beetje Fikkie wegkauwt. De voice-over zegt nog droogjes: “Soms zit het mee en soms zit het tegen…” . Leuk, in een tijd waarin vrijwel dagelijks een onschuldig dier, kind of mens zwaar wordt toegetakeld door een bepaald type hond.

Het reclamespotje, waarin beide honden zijn aangelijnd tijdens het “hap-slik-weg-incident”, roept juridisch gezien wel wat vragen op:

• Hoe zit dat eigenlijk met de aansprakelijkheid voor dieren?
• Maakt het voor de aansprakelijkheid eigenlijk uit of honden aangelijnd zijn?
• Zijn dit soort incidenten inderdaad verzekerd?

In deze blog gaan we in op bovengenoemde vragen.

Aansprakelijkheid voor dieren

De hoofdregel is dat een dierenbezitter aansprakelijk is voor de door het dier aangerichte schade. Dit betreft zogenoemde risicoaansprakelijkheid. Dit houdt in dat je aansprakelijk bent voor schade die je niet zelf hebt veroorzaakt, maar waarvoor je toch aansprakelijk wordt gehouden omdat je een bepaalde hoedanigheid hebt (in dit geval dus de hoedanigheid van hondenbezitter). Hieraan ligt de gedachte ten grondslag dat een dier los van enig menselijk ingrijpen door zijn eigen -onberekenbare- energie gedreven schade bij derden kan doen ontstaan. Als dit zich verwezenlijkt, geldt de bijzondere aansprakelijkheidsregel voor dieren.

Uitzonderingen

Geen regel zonder ingewikkelde uitzonderingen. Bij risicoaansprakelijkheid voor dieren zijn dat er twee. In het ene geval wordt het dier door iemand anders gebruikt bij de uitoefening van een bedrijf. Denk aan een pensionpaard dat ook als manegepaard meeloopt in de lessen. Zolang het pensionpaard even ‘manegepaard’ is, is de manege aansprakelijk voor schade door het paard, en niet de eigenaar. De andere uitzondering gaat over situaties waarin het dier wel uit zichzelf in actie komt, maar eigenlijk precies doet wat je als mens zou willen. Denk aan een politie- of bewakingshond die zelfstandig actie onderneemt tegen boeven. Dat wil overigens niet zeggen dat je dan niet aansprakelijk bent, maar dat die aansprakelijkheid langs een andere wettelijke lat wordt gelegd, namelijk de vraag of de actie van het dier onrechtmatig was of niet.

Eigen schuld

Iedere aansprakelijkheid (strikt juridisch: iedere vergoedingsplicht die voortvloeit uit aansprakelijkheid), kan door de rechter worden beperkt op grond van meer of minder ‘eigen schuld’ bij de partij die de schade lijdt. Een lastig concept, zeker bij dieren!  Want moet een chihuahua nu echt begrijpen dat hij wel een retriever kwispelend kan begroeten maar dat dat bij een pitbull meteen zijn dood wordt? En hoe zit dat met mensen? Als ik zelf paardrijles neem, dan weet ik toch dat ik een risico loop? Dat is een vraag waar rechters zich steeds weer over mogen buigen.

Jaren geleden schopten twee grote vechtersbazen, een Ierse Wolfshond en een Duitse Dog (in het arrest Deense Dog), het tot de Hoge Raad met hun knokpartij. In dit Ierse Wolfshond / Deense Dog-arrest moest de Hoge Raad zich buigen over de aansprakelijkheid omdat één van de bezitters probeerde hen uit elkaar te halen en in zijn linkerhand werd gebeten, waardoor zijn linker ringvinger blijvend was beschadigd. Beide honden liepen los in de Scheveningse bosjes in Den Haag, stad van Vrede, Recht en Veiligheid.

In het arrest stond de vraag centraal of er sprake is van het aanvaarden van de kans op schade als je je hond laat loslopen. De Hoge Raad zegt hierover: “opheffing van die aansprakelijkheid wegens risicoaanvaarding doordat de gebeten eigenaar zijn hond liet loslopen met het risico dat deze zou gaan vechten, vindt geen steun in het recht.” Wel kan sprake zijn van omstandigheden die de aansprakelijkheid van de hondenbezitter verminderen. Het enkele feit dat de eigenaar zijn hond los laat lopen is niet voldoende om hem elke aanspraak te ontnemen wanneer hij wordt gebeten door een andere hond doordat beide honden met elkaar zijn gaan vechten en hij in dit gevecht ingrijpt, aldus wederom de Hoge Raad.

In gewone taal: de Hoge Raad blijft bij de hoofdregel dat een hondenbezitter risico-aansprakelijk is op het moment dat er schade ontstaat door zijn of haar hond. Het enkele feit dat honden niet aangelijnd zijn doet aan die aansprakelijkheid niets af. Wel zou een beroep op eigen schuld in bijzondere gevallen kunnen slagen.

Los-Vast verzekerd

Maar zijn dit soort incidenten nou inderdaad verzekerd? Doorgaans dekt de Aansprakelijkheidsverzekering voor Particulieren (AVP) de schade die uw huisdier heeft veroorzaakt. U dient uw verzekeraar zo spoedig mogelijk op de hoogte te stellen van de door uw huisdier aangerichte schade. In uw polis zal meestal een eigen risico staan. Indien de schade het eigen risico niet overstijgt, zult u zelf moeten opdraaien voor de gehele schade.

Het gebeurt regelmatig dat een verzekeraar bij een hond-hond conflict aansprakelijkheid afwijst, omdat de hond die de schade lijdt, losliep. Dat is dus onjuist! De wet stelt dit niet en de Hoge Raad evenmin. Het baasje van een dier dat schade veroorzaakt moet die schade betalen, los of vast. Als de verzekering dat doet, beter. Zo niet, dan moet hij zelf de portemonnee trekken. Laat u dus niet afschepen.

Heb je vragen naar aanleiding van deze blog, of heb je andere vragen met betrekking tot dieren en recht? Bel onze dierenrechtspecialist Iaira Boissevain.

Voor vragen op het gebied van aansprakelijkheid en verzekering kunt u contact opnemen met Annemarie de Best.