Stageovereenkomst; veilig of risicovol?

Arbeidsrecht

De stage, het begin van de loopbaan van velen van ons. De start van het werkzame leven. Een periode die in het teken staat van het verwerven van kennis en het opdoen van ervaring, voordat je klaar bent om als ‘echte werknemer’ aan de slag te gaan. In de praktijk wordt er met enige regelmaat misbruik gemaakt van stagiaires. In 2017 richtte de FNV het Meldpunt Stagemisbruik op. Eind 2018 schreef De Groene Amsterdammer een artikel over schijnstagiaires; afgestudeerden die op een stageovereenkomst volwaardig werk toegeschoven krijgen. Kan dat en wat voor risico’s kleven daaraan?

Wat is een stageovereenkomst?

Een stageovereenkomst is in ieder geval geen arbeidsovereenkomst. Van die laatste is sprake als de elementen arbeid, loon en gezag aanwezig zijn. En laat het bij een stageovereenkomst nou net ontbreken aan arbeid. Dat wil zeggen, partijen hebben de intentie dat de stagiaire met name kennis en ervaring opdoet en geen arbeid van economische waarde verricht. Het leeraspect staat voorop. Bij een stage in het kader van een opleiding, waarbij ook een opleidingsinstelling betrokken is, is dat onderscheid gemakkelijker te maken, oordeelde de Hoge Raad in 2015. Maar dat is al een stuk moeilijker bij een stage van een stagiaire met diploma op zak.

Let op; soms wordt tegelijkertijd met een stageovereenkomst ook een arbeidsovereenkomst gesloten. Dat is het geval bij BBL-opleidingen bijvoorbeeld. In dat geval moet voor het werkgedeelte gewoon het arbeidsrecht worden gevolgd.

Minister Koolmees reageerde positief; een stage is een goede opstap naar een betaalde baan. Maar het is dus de vraag of die schare aan stagiaires wel daadwerkelijk op basis van een stageovereenkomst werken of dat het eigenlijk een arbeidsovereenkomst blijkt te zijn.

De praktijk met stages

In 2018 presenteerde Bureau Bartels op verzoek van het Ministerie van SZW hun rapport Stages na afstuderen. Daaruit blijkt dat het aantal betaalde stages na afronding van een studie flink toenam. Driekwart van de ondervraagde stagiaires had het gevoel hetzelfde werk te doen als collega werknemers en de helft vulde in dat de stageplek de plek innam van een betaalde werknemer. Minister Koolmees reageerde positief; een stage is een goede opstap naar een betaalde baan. Maar het is dus de vraag of die schare aan stagiaires wel daadwerkelijk op basis van een stageovereenkomst werken of dat het eigenlijk een arbeidsovereenkomst blijkt te zijn.

De beoordeling door de rechter is voor een groot deel afhankelijk van de wijze waarop partijen aan de overeenkomst uitvoering hebben gegeven. Het kan dan wel op papier staan dat de stagiaire geen relevante arbeid verricht, als de praktijk anders blijkt te zijn, loopt de onderneming toch grote risico’s. Het is echter niet mogelijk dat een oorspronkelijke stageovereenkomst in de loop der tijd geruisloos overgaat in een arbeidsovereenkomst, zoals de Kantonrechter Amsterdam in 2017 bevestigde.

Als de stageovereenkomst niet eigenlijk een arbeidsovereenkomst in vermomming is, heeft dat belangrijke voordelen.

Voordelen van een stageovereenkomst

Als de stageovereenkomst niet eigenlijk een arbeidsovereenkomst in vermomming is, heeft dat belangrijke voordelen. Het overgrote deel van het arbeidsrecht is dan niet van toepassing. De stagiaire hoeft geen minimumloon betaald te krijgen, wordt niet beschermd tegen ontslag en krijgt niet automatisch een overeenkomst voor onbepaalde tijd.

Risico’s van een stageovereenkomst

Met de voordelen van de stageovereenkomst, hebben we gelijk de nadelen te pakken. Als het toch een arbeidsovereenkomst blijkt te zijn, verschiet de stagiaire van kleur naar een werknemer, mét alle bijbehorende rechten. De werknemer moet minimaal het minimumloon betaald krijgen, bij toepasselijkheid van een cao zelfs het loon dat daarin vermeld staat. Ook kan de werknemer niet zomaar ontslagen worden en is er recht op een ontslagvergoeding. Dat allemaal mét terugwerkende kracht!

Zowel de stagiaire kan deze discussie aanzwengelen, maar het is ook mogelijk dat de Inspectie SZW langskomt om te controleren of het minimumloon betaald wordt. In 2016 werden twee GGZ-instellingen op de vingers getikt. Asscher meldde in 2016 dat er actief wordt onderzocht onder afgestudeerde stagiaires en bij werkervaringsplekken.

Tips

• Ga na of het leeraspect daadwerkelijk voorop staat in de stage. Zo ja, leg dat goed vast en maak zo mogelijk een opleidingsplan;
• Neemt de stagiaire een plek in van een betaalde werknemer? Dan is er een reëel risico;
• Is er een opleidingsinstelling? Neem de instelling dan mee in de overeenkomst;
• Een werkervaringsplek wordt doorgaans niet gehonoreerd als stageplek;
• Een te hoge stagevergoeding/onkostenvergoeding vergroot de verdenking op een arbeidsovereenkomst.

Vragen over het gebruik van een stageovereenkomst, neem dan vrijblijvend contact met ons op.