Geschilbeslechting: welke opties heb ik?

In mijn vorige blog schreef ik over het afbreken van onderhandelingen (de zogeheten ‘precontractuele fase’), in het bijzonder over de situatie waarin één van de twee zakelijke partijen nog vóór het sluiten toch besluit van de samenwerking af te zien. Vaak komt tussen de twee voormelde partijen wel een overeenkomst tot stand. Hopelijk kan de papieren versie van de overeenkomst daarna in de spreekwoordelijke la verdwijnen en houden partijen zich aan de daarin gemaakte afspraken. Niemand gaat er immers op voorhand vanuit dat in de relatie een conflict ontstaat.

Maar wat als dit wel gebeurt? Welke stappen kunnen dan gezet worden en welke weg moet worden bewandeld om tot een oplossing te komen? Het is zeer aan te raden hier al voorafgaand aan het sluiten van de overeenkomst over na te hebben gedacht. In deze blog worden daarom een aantal mogelijkheden van geschilbeslechting op een rijtje gezet.

Mogelijkheden

In overeenkomsten tussen Nederlandse partijen wordt in de meeste gevallen opgenomen dat geschillen, die mochten ontstaan over de uitleg of uitvoering van de overeenkomst, zullen worden beslecht door de bevoegde rechter van één van de rechtbanken in Nederland. Dit is ook direct de meest bekende optie: je stapt naar de rechter!

Toch is dit niet de enige mogelijkheid. In onze praktijk zien wij ook vaak terug dat partijen overeenkomen dat zij toch éérst een andere weg bewandelen voordat het geschil aan de rechter wordt voorgelegd. Op die manier wordt eerst geprobeerd onderling tot een oplossing te komen. Hieronder worden een aantal opties voor alternatieve geschilbeslechting toegelicht.

Mediation

Mediation is een conflictoplossende mogelijkheid. In geval van mediation kunnen partijen eerst proberen hun geschil op te lossen met de hulp van een neutrale en professionele bemiddelaar (de mediator). Een voordeel van mediation is dat hiermee veel geld en tijd kan worden bespaard: partijen moeten eerst met elkaar om de tafel. Hierdoor kunnen partijen zelf een bevredigende oplossing zoeken en zijn zij niet afhankelijk van een derde die de knoop voor hen doorhakt. Dat klinkt goed, toch? Mediation heeft echter ook een nadeel: het is op vrijwillige basis. Als de andere partij niet (meer) openstaat voor mediation omdat het geschil al te ver geëscaleerd is, dan heeft het meestal ook geen zin om met elkaar om tafel te gaan en blijkt mediation toch een brug te ver.

Arbitrage

Waarschijnlijk heeft u er weleens van gehoord: arbitrage. Arbitrage is met name zinvol wanneer het van belang is dat de degene die het geschil gaat beslechten een specifieke (juridische of andere) deskundigheid heeft (bijvoorbeeld in het geval van aannemingsovereenkomsten, wanneer het een technisch geschil betreft, of wanneer het een medisch geschil betreft). De procedure van arbitrage is in de praktijk vaak sneller dan een procedure bij de rechter en is bovendien vertrouwelijk (wat vanzelfsprekend een groot voordeel is). Wanneer in een overeenkomst voor arbitrage als conflictoplossingsmethode wordt gekozen, dan is de toegang tot de rechter afgesloten. Anders gezegd: de gewone rechter moet zich dan niet-ontvankelijk verklaren. Een nadeel van arbitrage is dat het in de meeste gevallen (veel) duurder is dan een procedure bij de rechter, omdat daar – in tegenstelling tot de procedure bij de rechtbank – geen vast liquidatietarief voor bestaat en vaak meerdere deskundigen moeten worden ingeschakeld. De kosten kunnen ontzettend snel oplopen. Daarnaast zijn de beroepsmogelijkheden beperkt. Dit betekent dat je niet zonder meer hoger beroep kunt instellen, zoals bij de rechtbank, en dus geen tweede kans krijgt.

Bindend advies

Bindend advies is kort gezegd een uitspraak in opdracht van partijen door een derde (geen rechter) waarmee een einde kan worden gemaakt aan een onzekere situatie. De bindend adviseur zal meestal een deskundige op een bepaald gebied zijn (denk bijvoorbeeld aan een accountant). Met bindend advies kan een geschil ook op relatief korte termijn beslist worden. Net als arbitrage vervangt de bindend advies procedure de procedure bij de rechter en is ook hier, net als bij arbitrage, de toegang tot de rechter in beginsel afgesloten. Partijen kunnen in de overeenkomst ook vooraf afspreken wie de bindend adviseur zal zijn dan wel welke organisatie de bindend adviseur zal aanwijzen. Het Nederlands Arbitrage Instituut wordt veelal opgenomen als organisatie voor het aanwijzen van de bindend adviseur. Een voordeel van bindend advies is dus dat dit een snellere oplossing kan bieden dan een procedure bij de rechtbank. Een nadeel is dat een bindend advies geen executoriale titel oplevert. Dit betekent dat wanneer de andere partij zich niet aan het bindend advies houdt, je niet direct de deurwaarder op pad kunt sturen om nakoming c.q. executie af te dwingen. Partijen moeten dan alsnog naar de rechtbank om nakoming af te dwingen (bijvoorbeeld door middel van een kort geding).

Tot slot

Voormelde conflictoplossingsmethodes zijn de meest voorkomende methodes. In de praktijk adviseren wij vaak om (indien nog mogelijk) éérst te proberen tot een onderlinge oplossing te komen, met de gang naar de rechtbank als ‘last resort’. Wij kunnen u ook in dit proces goed bijstaan en adviseren. Er zijn immers nog veel meer oplossingen denkbaar.

B2B partijen kunnen natuurlijk zelf ook voorafgaand aan het sluiten van de overeenkomst bedenken hoe zij een eventueel geschil in eerste instantie willen gaan oplossen en dit dan zeer uitgebreid in de overeenkomst opnemen ter voorkoming van discussie achteraf. Wij denken ook hierin vanzelfsprekend graag met u mee en helpen u graag aan een advies op maat om afspraken vooraf contractueel goed en volledig vast te leggen. Voorkomen is immers altijd beter dan genezen!

Meer weten? Neem dan contact met ons op.